Fuzulî Ne Demek İstemiş?

(Fuzulî Ne Demek İstemiş?; Arka Kapak Dergisi, Sayı 1, Ekim 2015)


Bir şiir, yoğun bir anlatıma sahip olup her okuyanın vukufiyet kesbedemeyeceği pek çok mana ihtiva etmesi halinde, bir kişi tarafından izah edilebilir. Vakıa şiiri açıklama eylemi, bugün niteliğine nisbetle tetkik, tenkit, analiz, inceleme, çözümleme, tahlil vs. muhtelif adlar alsa da, geleneksel şiirimiz mevzubahis olduğunda şerh etmek[1] tabiri tercih edilmiştir. Kelimenin lügatteki anlamının “açmak” olduğu göz önüne alındığında, ortada açılmaya muhtaç kapalı bir sözün mevcudiyetinden söz edilebilir. Şarih, yani şerh eden kişi, bir yanıyla şair gibi anlatıcı, bir yanıyla okur gibi anlayıcı konumdadır. Zira şarih, öncelikle şiiri en doğru şekilde anlayıp, bilâhare anladığını okura en sahih biçimde anlatma vazifesini icra etmektedir. Öyle ki bir şiirin çoğu kişi tarafından sadece iyi anlaşılmadığı değil, yanlış anlaşıldığı durumlarda da şiirin şerh edilmeye gereksinim duyulduğu müşahede edilmiştir. İşte bu noktada şairin ne söylediğini şarihin nasıl anladığı çok önemlidir. Bundan dolayı metinlere tatbik edilen çeşitli şerh metotları, bir şiiri anlamak için nasıl okunması gerektiği hususunda okura fikir vermektedir.

Dilde kırılma ve kültürde başkalaşma nedeniyle günümüz insanının zihninin herhangi bir terbiyeden geçmediği takdirde kadim şiiri tam manasıyla kavraması mümkün değildir. Bundan ötürü bugün, kadim şiirin her nev’inin şerh uygulamasına tâbi tutulması normal görülmektedir.[2] Mamafih ananevî şiirin tarihî sürecinde şerh edilen metinler umumiyetle tasavvufî olanlardır. Ancak buna yalnızca tasavvufî mazmun ve remizlerle kapalı bir yapıda olan metnin açılmak istenmesi sebep olmuştur diyemeyiz. Bazen şarih adını verdiğimiz kişi; söylemek istediklerine bir zemin, bir istinad noktası, hatta bir bahane olsun diye bir şiirden hareketle, şairin demek istediklerini de aşarak bambaşka şeyler söyleyebilir. Bunu yaparken konuyla alâkalı başka metinlere başvurmak, menkıbelerden istifade etmek, araya kendi şiirlerini koymak vb. birçok yönteme başvurması geleneksel sistem içinde gayet doğal karşılanmıştır. Kısacası okur zaviyesinden olay, sadece şiiri anlamakla bitmez; onun için şarihin diyecekleri de ayrı bir merak konusu olur.     

AŞAĞIDAKİ BAĞLANTIDAN YAZININ DEVAMINI OKUYABİLİR VEYA YAZIYI İNDİREBİLİRSİNİZ:

Hiç yorum yok :